Thực trạng sức khỏe người cao tuổi tại Hải Phòng – Vai trò của khám sức khỏe định kỳ.

Theo Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, Việt Nam nằm trong số 10 nước có tốc độ già hóa nhanh nhất trên thế giới. Dự báo trong 10 năm nữa (2030), người cao tuổi (NCT) sẽ chiếm 17% dân số; đến năm 2038 là 20% và đến năm 2050 sẽ là 25%.

Già hóa dân số của thành phố Hải phòng cũng như cả nước, hiện nay số NCT toàn thành phố chiếm khoảng 18% dân số và dự báo khoảng 15 năm nữa HP sẽ bước vào giai đoạn dân số già.

Đánh giá về thực trạng sức khoẻ NCT hiện nay, có thể phân chia 1 cách tương đối:

1. Sức khoẻ thể chất.

Tuy tuổi thọ trung bình tăng cao (năm 2023 cả nước: 74,5 tuổi, Hải Phòng là 75 tuổi) nhưng số năm sống khỏe mạnh còn thấp (chỉ đạt khoảng 64 tuổi), trung bình NCT có khoảng 10 năm sống không khỏe, sống chung với bệnh tật. NCT đang phải đối diện với gánh nặng “bệnh tật kép” và thường mắc các bệnh mạn tính, trung bình mỗi NCT có 3 bệnh chủ yếu là bệnh không lây nhiễm đòi hỏi chăm sóc dài hạn và chi phí điều trị lớn, đặc biệt là số bệnh như: huyết áp, tim mạch, tiểu đường, bệnh phổi, xương khớp, ung thư…

Vấn đề đặt ra là NCT được chăm sóc chu đáo hay không (đúng chuyên môn), ở đâu (có đáng tin cậy, có phù hợp với phong tục địa phương) và chi phí có hợp lý, …

2. Sức khoẻ tinh thần.

Bên cạnh việc sức khỏe thể chất không tốt, thì sức khỏe tinh thần của NCT hiện nay cũng rất đáng báo động. Sự tất bật và hối hả của cuộc sống khiến con cháu không dành được nhiều thời gian bên cạnh ông bà, cha mẹ, dẫn đến NCT hiện nay thường rơi vào trạng thái cô đơn, buồn rầu, tủi thân và thậm chí trầm cảm bởi thiếu đi sự quan tâm. Do đó, cần có những giải pháp phù hợp để cải thiện sức khỏe tinh thần cho NCT.

Ngoài ra, mô hình viện dưỡng lão giúp nâng cao năng lực chăm sóc toàn diện NCT chưa hoàn thiện. Đó là những thách thức đặt ra mà chúng ta cần giải quyết.

NCT còn dễ mắc bệnh hơn do lão hoá làm cho các tế bào, các cơ quan dễ bị tổn thương hơn, quá trình phục hồi chậm hơn và sức đề kháng suy giảm. Có nhiều cách phân chia mặt bệnh, chia theo hệ cơ quan là cách dễ nhớ:

1. Bệnh liên quan hệ thần kinh.

   - Đột quỵ não.

   - Suy giảm trí nhớ.

   - Sa sút trí tuệ.

   - Run tay chân.

   - Parkinson.

   - Tê bì tay chân (Viêm đa dây thần kinh).

   - Tê tay, đau lưng, tê chân (Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ hay thắt lưng).

2. Bệnh liên quan hệ hô hấp.

   - Bệnh phổi tắc nghẹn mạn tính.

   - Viêm phế quản.

   - Viêm phổi.

   - Lao phổi.

3. Bệnh liên quan hệ cơ xương khớp.

   - Thoái hóa khớp.

   - Loãng xương.

   - Gãy xương.

4. Bệnh liên quan hệ tim mạch.

   - Tăng huyết áp.

   - Suy tim.

   - Suy tĩnh mạch.

Nghị quyết 15/2022/NQ-HĐND ngày 09/12/2022 của HĐND TP Hải Phòng, Kế hoạch số 62/KH-SYT ngày 21/3/2025 của Sở Y tế Hải Phòng về công tác khám sức khỏe định kỳ cho NCT; là một trong những phương pháp để kiểm soát sức khỏe NCT chủ động từ đó giúp nâng cao chất lượng cuộc sống cho NCT.

Khám sức khỏe định kỳ là quá trình thăm khám lâm sàng, xét nghiệm, thăm dò chức năng mục đích đánh giá sức khỏe tổng quát theo độ tuổi, tầm soát nguy cơ, bệnh lý có thể mắc phải được diễn ra định kỳ thông thường 1 – 2 lần/năm.

Thông qua việc thăm khám bệnh, trao đổi tình hình sức khỏe với bác sĩ và thực hiện các xét nghiệm cận lâm sàng, thăm dò chức năng giúp bạn có thể nắm bắt được tình hình sức khỏe của bản thân để lên kế hoạch chăm sóc, điều chỉnh hay điều trị bệnh tối ưu nhất.

1. Tại sao phải khám sức khỏe định kỳ?

Khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện và điều trị sớm các vấn đề sức khỏe, làm giảm nguy cơ gặp những căn bệnh nguy hiểm. Từ đó, can thiệp điều trị từ sớm có thể giúp phòng tránh nguy cơ bệnh tiến triển nghiêm trọng.

Khám sức khỏe định kì sàng lọc các bệnh lý lây truyền có thể phòng ngừa bằng vaccine.

Thông qua các nội dung khám sức khỏe định kỳ, có thể biết được các vấn đề về sức khỏe thể chất, tâm lý. Các bác sĩ có thể đưa ra lời khuyên về chế độ dinh dưỡng, tập luyện và thói quen sống khoa học. Từ đó bạn có thể lên kế hoạch chăm sóc sức khỏe cho mình để đảm bảo chất lượng cuộc sống, phòng tránh các nhóm bệnh.

2. Khám sức khỏe định kỳ gồm những gì?

Nhìn chung, nội dung các hạng mục khám sức khỏe định kỳ sẽ khác nhau tùy vào từng nhóm đối tượng và từng cơ sở khám chữa bệnh. Với NCT quá trình khám sức khỏe định kỳ thường bao gồm các hạng mục:

   - Khám chỉ số cơ bản:

Huyết áp: Kiểm tra huyết áp là một phần quan trọng để đánh giá sức khỏe tim mạch và máu. Huyết áp cao có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề sức khỏe, bao gồm cả bệnh tim mạch và tai biến mạch máu não.

Cân nặng và chiều cao: Các chỉ số này có thể giúp tính toán chỉ số BMI và đánh giá sơ bộ tình trạng thừa cân hoặc thiếu cân.

Nhịp tim và nhiệt độ: Đây là những chỉ số sinh hiệu cơ bản giúp đánh giá tình trạng sức khỏe của một người có đang ổn định hay không.

   - Khai thác tiền sử: bản thân các bệnh lý cấp, mãn tính đang điều trị, tiền sử gia đình các bệnh lý như: rối loạn lipid típ gia đình, đái tháo đường, ung thư, tiền sử về dị ứng thuốc, vaccine

   - Khám lâm sàng: Bác sĩ khám toàn thân tình trạng da, niêm mạc, các nhóm hạch ngoại vi…

   - Khám nhóm bệnh lý hay gặp: chuyên khoa hệ thần kinh, cơ xương khớp, nội tiết, tim mạch,…

   - Khám nhóm bệnh lý của chuyên khoa sâu:

Kiểm tra tai mũi họng: Tai mũi họng là những bộ phận có thể quan sát điểm bất thường nên bác sĩ sẽ kiểm tra ngay trong bước thăm khám lâm sàng.

Kiểm tra mắt: Khi thăm khám, bác sĩ kiểm tra mắt và thực hiện các bài kiểm tra thị lực cơ bản.

Kiểm tra sức khỏe răng miệng: các bệnh lý viêm quanh răng, mất răng, viêm lợi, áp tơ miệng, cao răng…

   - Xét nghiệm cận lâm sàng:

Xét nghiệm máu và nước tiểu: Giúp đánh giá được nhiều bệnh lý đặc biệt nhóm bệnh lý chuyển hóa như: đái tháo đường, rối loạn lipid máu, tăng uric máu… thông qua các chỉ số chỉ số đường huyết, cholesterol (HDL, LDL), chức năng gan, chức năng thận…

Kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh: có thể cần chụp X-quang phổi, chụp MRI toàn thân, siêu âm bụng – vú – tuyến giáp là các xét nghiệm không hoặc ít xâm lấn nhưng có giá trị cao trong tầm soát bệnh.

   - Xét nghiệm thăm dò chức năng: Nội soi tiêu hóa, điện tim, thăm dò chức năng hô hấp .. mục tiêu tầm soát sớm ung thư tiêu hóa, bệnh lý rối loạn thông khí.

   - Sàng lọc bệnh lý lây truyền: Viêm gan virus B, C, giun, sán…kháng thể sau tiêm vaccine.

Những hạng mục của gói khám sức khỏe định kỳ được cơ sở khám chữa bệnh tính toán để đảm bảo rằng mọi khía cạnh của sức khỏe đều được đánh giá và theo dõi một cách toàn diện. Tuy nhiên, các hạng mục có thể thay đổi tùy thuộc vào độ tuổi, giới tính và yếu tố rủi ro sức khỏe cá nhân.

Khám sức khỏe định kỳ là cách hiệu quả để bảo vệ sức khỏe bản thân cũng như có thể phòng ngừa được nhiều bệnh lý nguy hiểm. Không những đánh giá được tình trạng sức khỏe hiện tại mà khám sức khỏe định kỳ còn giúp phát hiện sớm các nguy cơ có thể gây bệnh trong tương lai.

Ngoài ra, NCT còn cần phải chú ý tới những điều gì trong chăm sóc và bảo vệ sức khoẻ cho mình:

- Tuân thủ tốt việc theo dõi, tái khám bệnh của bác sĩ.

   + Ghi chép cách dùng thuốc theo đúng hướng dẫn.

   + Kết hợp chế độ ăn cùng tập luyện phù hợp.

   + Tái khám đúng lịch hẹn.

- Những diễn biến bất thường về sức khỏe cần được tư vấn bởi bác sĩ để được thăm khám kịp thời.

- Quản lý sức khỏe bên cạnh việc khám sức khỏe định kỳ thì việc cân bằng trong cuộc sống, trong mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình cũng rất quan trọng.

- Ngoài ra, việc kết nối cộng đồng để tăng tính giao lưu và tiếp xúc; giúp tinh thần thoái mái từ đó giúp nâng cao chất lượng cuộc sống cho NCT hiện nay.

ĐƠN VỊ LÃO KHOA - Bệnh viện Hữu nghị Viêt Tiệp không ngừng nâng cao năng lực phục vụ người cao tuổi.

ktk@vn